Sınav süreci oldukça uzun ve zorlu maraton gibidir. Bu süreçte öğrencinin zaman zaman kaygılandığı, zorlandığı anlar da olabilir. Her öğrenci, ailesinin bu zorlu yolculukta elinden tutarak kendisine eşlik etmesini ister, bu sebeple ailelerin desteği çocuklar için çok kıymetli ve teşvik edici olacaktır. İstedik ki, siz değerli anne-babalar; çocuklarınızın yanında olurken, bizler de tavsiyelerimiz ile sizin yanınızda olarak çocuğunuzun bu maratonu başarıyla tamamlamasına katkı sağlayabiliriz.

Bu süreçte neler yapılabilir?

Uygun model olun.

Ailenin çocuğa ve sınava ilişkin olumsuz düşünceleri çocuğun kaygı düzeyinde etkili olacaktır. Ailenin çocuğa güvenmemesi, sınavın çok zor olduğu ve çocuğun bu sınavı kazanamayacağı gibi olumsuz düşünceleri kaygıyı artıracaktır.

Sınavlar öğrencinin kişiliğini değil, bilgisini ölçer. Sınavın bilgi yerine kendi kişiliğini değerlendirdiğine inanan çocuklar daha fazla kaygılanır. Ortaya çıkan kaygı, akıl yürütme ve soyut düşünme ile ilgili zihinsel faaliyetleri bozar.

Çocuklara, girdikleri sınavın sonucu ne olursa olsun değerli olduklarını hissettirmek sanıldığı kadar zor olmayacaktır. Ona olan sevginizin belli koşullara bağlı olmadığını her durum ve koşulda sevip destekleyeceğinizi davranışlarınızla ve sözlerinizle belli etmelisiniz.

Çabasını takdir edin.

Çaba, zekâ ve yetenek gibi değişim sağlanması mümkün olmayan özelliklerden farklıdır. Çünkü çaba arttırılabilir ya da azaltılabilir. Sınava hazırlanmak için elinden geleni yapan buna rağmen sınavdan beklentisinin altında sonuç alan bir çocuk, ailesinden ya da öğretmeninden sadece eleştiri alırsa kendini çaresiz hissedecektir. Bu nedenle öncelikle gösterdiği çaba için takdir edilmeli ve sonrasında yaşanan soruna odaklanılmalıdır.

B planını birlikte oluşturun.

'Bu yıl hedeflediği lise olamazsa...' hangi alternatiflerin gündeme geleceği mutlaka önceden belirlenmelidir. Alternatifsizlik, var olan gerginlik ve kaygıyı aşılması güç bir boyuta getirebilir.

Güveninizi hatırlatın.

Anne ve babaların 'sana güveniyorum' ifadesini öğrenciler genelde ''senden bekliyorum' şeklinde algıladıklarından bu ifadeyi sıkça kullanmak olumlu bir etki yaratmamaktadır. 'Kesin kazanırsın' aslında 'sen hiçbir şey yapamazsın' demek kadar tehlikeli olabilir. Eğer çocuğunuzun gerçekten çalıştığını gözleyebiliyorsanız 'Ne kadar emek harcadığını görüyorum, hiçbir emek karşılıksız kalmaz' demek daha etkili olabilir.

Beklentilerinizde gerçekçi olun.

Her insanın yeteneklerinin bir sınırı ve ölçüsü vardır. Öğrenciyi sınırlarının üstünde zorlamak, ulaşamayacağı hedefler konusunda ısrarcı olmak gerginlik,  kaygı, başarısızlık, güvensizlik ve mutsuzluk sonuçlarını doğurur.

Gerçekçi beklenti için çocuğunuzu iyi tanımalı, neyi başarıp neyi başaramayacağını bilmeli, onun özgün kişiliği içinde değerlendirmelisiniz.

Karşılaştırma (kıyaslama) yapmayın.

Sık görülen bir davranış da belki motivasyon amaçlı olarak da başvurulan ama asla motivasyon yaratmayan, çocuğun başarısını yakın çevredeki diğer çocukların başarısıyla karşılaştırma eğilimidir. 'Komşunun kızı gece ikiye kadar çalışıyormuş'

Onların ekonomik durumları iyi değil ama çocuk zehir gibi, nasıl da çalışıyor, sen neden çalışmıyorsun, anlamıyorum...' türünden bir konuşma genellikle tartışmayla sonuçlanır. Çocuğunuzu sadece kendisiyle karşılaştırmalısınız. Yani önceki başarısı, önceki davranış biçimleriyle şimdiki durumu karşılaştırmak daha olumlu sonuç verecektir.

Sınav günü için öneriler:

Sınava birkaç gün kala eleştiri içerikli cümlelerden kaçınmalısınız. Sınava hazırlık sürecinde çocuğunuzun gerekli çabayı göstermediğini düşünüyorsanız, bu durumla ilgili eleştirilerinizi artık sınav sonrasına ertelemeniz daha uygun olacaktır. Bu durum sınavdan sonra mutlaka konuşulmalıdır ama sınava sayılı günler kala değil.

Sizin doğal ve rahat tavrınız çocuğunuza yansıyacaktır. 'Heyecanlanma!, Heyecanlanacak bir şey yok!' gibi cümleler çocuğunuzu rahatlatmak yerine tam tersi gereksiz heyecanlanmasına da neden olabilir. Bu nedenle sınav akşamı ve sabahı günlük rutin yaşam koşullarınızı değiştirmeden olabildiğince doğal ve her zaman ki gibi geçirmeniz daha yararlı olacaktır. Sizin desteğinize ihtiyaç duyduğunu ve hissettiğinde 'Emeklerinin karşılığını alacağına inanıyorum'' gibi sınava yönelik olumlu cümleler kullanabilirsiniz.

Sınav öncesi " iyi dilek "telefonları için önlem alın.

Sınava bir gün kala yakın çevredeki birçok kişi özellikle aile büyükleri, akrabalar çok iyi niyetle öğrencilere başarı dilemek amacıyla telefon etme gereksinimi duyabilirler.  Ancak iyi niyetle yapılan bu girişim genelde sınava girecek öğrencide ne yazık ki negatif bir etki yaratabilir. "Başaracaksın, sana çok güveniyorum, hadi göster kendini ...." gibi hoş görünen sözler öğrencilerde olağan sınav heyecanını arttırabilir. Bu nedenle, bu tür telefon konuşmalarından mümkün olduğu kadar uzak durulmasında fayda vardır.

                Sınav öncesi hazırlık sürecinde ve sınav sonrası tercih döneminde ayrıntılı bilgi ve uzman desteği almak için lütfen Çankırı Şehit Yusuf Çelik Rehberlik ve Araştırma Merkezi'nde görevli Rehber Öğretmen/Psikolojik Danışmanlarla iletişime geçiniz.

                Tüm öğrencilere başarılar diler, bu süreçte öğrencilerimize destek olan ailelere ve tüm eğitim çalışanlarımıza teşekkür ederiz.